Welkom

Het plan

• Aanleiding en ambitie
• Locatie
• Analyse
• Stedenbouwkundig ontwerp
• Beeldkwaliteitsplan
• 3D-beelden
• Participatie
• De woningen
• Duurzaamheid
• Over ons

Historie en landschap

Appelscha ligt op de overgang tussen zand- en hoogveengronden. De oorspronkelijke nederzetting ‘Hoog Appelsche’, dat samen met enkele andere buurtschappen Appelsche (oftewel ‘appelbos’) vormde, werd gebouwd op de zandgronden en bestond uit 13 boerderijen langs de brink. Een viertiende boerderij werd in het noorden op de veengronden gebouwd. Vanaf de brink kon via een zandpad deze hoeve worden bereikt. Op dit pad takte de route naar Vogtele (het huidige Fochteloo) aan. In 1630 werd begonnen met het graven van de Opsterlandsche Compagnonsvaart, een kanaal tussen Gorredijk en Smilde, dat nodig was voor de afvoer van turf. Deze vaart doorkruiste de veengronden net ten noorden van de brink. De route naar Fochteloo bleef liggen, maar takte voortaan aan op de noordelijke begeleidingsroute langs het water. Iets richting het oosten werd een brug aangelegd. Bij de ingebruikname van de Compagnonsvaart, rond 1830, verplaatste het zwaartepunt van het dorp zich langzaam maar zeker richting het kanaal. Aan beide kanten werden woningen gebouwd voor veenarbeiders en ontstonden de eerst winkeltjes. De wegen aan weerszijden van het water werden de hoofdstraten van de veenkolonie Appelscha. De bebouwinglinten werden door de jaren heen steeds verder verdicht. De Vaart vormde het centrum van het dorp, daaromheen lagen enkele buurtschappen, zoals Willemstad, Oude Willem en de oorspronkelijke bebouwing rondom de brink, ook wel Boerestreek genoemd.

Op de historische kaart van rond 1930 zien we het landschap van Appelscha in haar puurste vorm: de beboste zandgronden in het zuiden, de veengronden in het noorden het daartussen de Compagnonsvaart met haar min of meer aaneengesloten bebouwinglinten die daar doorheen snijdt. Het landschap is kleinschalig en besloten. Veel kavels werden begeleid door houtwallen of boomsingels, waardoor de verschillende verkavelingsrichtingen werden geaccentueerd. Na de oorlog veranderde het landschap flink. Als gevolg van schaalvergroting en herverkavelingen verdween het fijnmazige slotenpatroon en veel groensingels moesten het veld ruimen. Vooral aan de veenkant van het dorp, toch al het minst besloten deel, verdween veel groen. Ook werd niet alleen meer in het lint of langs bestaande wegen gebouwd, voortaan werden delen van het landschap planmatig ingevuld. In eerste instantie (jaren ‘60 tot ‘80) aan de zuidkant van de Vaart, later (vanaf jaren ‘90) ook aan de noordzijde.

1927

In de jaren ‘30 van de vorige eeuw was de Vaart het centrum van het dorp geworden. Het lint was flink verdicht, maar de relatie met het achterliggende landschap was op veel plekken nog aanwezig. Het landschap was kleinschalig en besloten.

Wegen

Op de wegenstructuurkaart valt goed het verschil tussen de zandgronden en het hoogveen op. De weg naar Fochteloo (het Zuideinde) begon vroeger bij de oude brink (de Boerestreek), maar werd bij de aanleg van de Compagnonsvaart van het oude Appelscha afgesneden. De aantakking op de Vaart lag jarenlang ten noorden van het plangebied. In de jaren ‘80 is het Zuideinde verlengd tot aan de brug. De oude aantakking is nog aanwezig in de vorm van een laantje (in particulier eigendom).

Groen

Op de groenstructuurkaart is duidelijk te zien dat het landschap aan beide kanten van de vaart vroeger erg besloten was. Alleen ten oosten van het plangebied was het landschap iets opener. Na de oorlog zijn veel boomstructuren verdwenen en ook komen bospercelen voor. Het oorspronkelijke coulisselandschap, kenmerkend voor vroege veenontginningen, is aan de oostzijde van de Vaart grotendeels verdwenen. Ten noorden van de het plangebied staat nog het bomenlaantje dat vroeger de doorgaande weg begeleide.

In dit herstelde landschap wordt, in lijn met en ondergeschikt aan het landschap, een kleinschalig woonprogramma tussen de singels gerealiseerd.                       Het plan bestaat uit acht vrijstaande woonvolumes en één woonvolume waarin vier wooneenheden geclusterd zijn. In totaal gaat het om negen woonvolumes die verspreid gesitueerd zijn in het plangebied. De langgerekte woonvolumes hebben dezelfde richting als de structuur van het landschap en liggen aansluitend aan ‘bestaand stedelijk gebied’ (BSG). Het plangebied wordt ontsloten vanaf het Zuideinde middels een weg die parallel aan de bomenlaan en oude route loopt. 

Langs de oostrand van het plangebied is ruimte voor waterberging. De boomsingels met onderbegroeiing van inheemse struikensoorten dragen samen met het bloem-en kruidenrijke grasland en de teruggebrachte sloten bij aan de biodiversiteit in het plangebied. Geheel in lijn met het landschappelijke karakter van deze ontwikkeling zullen de paden in het plangebied met minimale verharding worden uitgevoerd. De hoogst noodzakelijke verlichting zal laag boven maaiveld worden aangebracht, zodat de omgeving en flora en fauna niet verstoord worden. Het parkeren voor bewoners van de vrijstaande woonvolumes wordt (half) verdekt gerealiseerd zodat de geparkeerde auto’s vanaf de Oostzijde niet waarneembaar zijn. De bewoners van het grotere woonvolume en de gasten kunnen aan de noordwestzijde parkeren op een landschappelijk ingepast parkeerterrein. Een deel van dit parkeerterrein is overdekt door zonnecarports.

Een stevige houtwal met onderbegroeiing langs de westelijke rand van het plangebied zorgt ervoor dat de ontsierende loodsen aan het zicht worden onttrokken.

Om het hoge ambitieniveau voor het landschap en de woningbouw waar te kunnen maken, is een beeldkwaliteitsplan opgesteld. Het beeldkwaliteitsplan beschrijft de gewenste beeldkwaliteit van de bebouwing en de buitenruimte en bevat toetsbare criteria. Het is een verbindend element tussen landschap, architectuur en stedenbouw. In het beeldkwaliteitsplan voor De Compagnonswijk zijn criteria opgenomen voor:

• de plaatsing en hoofdvorm van de wooneenheden;
• de aanzichten en opmaak van de bebouwing;
• de zonnepanelen en overige installaties;
• de terreininrichting: beplanting, waterberging, verharding, verlichting.

Hieronder zijn enkele referentiebeelden uit het BKP opgenomen.

• De initiatiefnemer gaat in gesprek met de omliggende bedrijven over het opstellen van een clausule in de koopcontracten, met als doel om af te dwingen dat de vergunde rechten van deze bedrijven door de nieuwe bewoners volledig gerespecteerd worden.
• De exacte wijze van ontsluiten op het Zuideinde wordt in onderling overleg met de gemeente bepaald. Belanghebbenden uit de buurt die hierbij willen aanhaken, kunnen zich melden bij het projectteam of de gemeente.
• Er wordt in de verdere uitwerking van het plan nog een 3-D voorstelling gemaakt om het inzicht in het plan voor omwonenden en andere geïnteresseerden te vergroten. 
• De initiatiefnemer voert in de maand juli individuele gesprekken met omwonenden over het (doorlopen) planproces, de verdere planuitwerking en specifieke wensen.
• De omwonenden worden via de website en per mail geïnformeerd over de verdere planuitwerking en de daaropvolgende procedure.

Door op onderstaande knop te klikken opent een nieuwe online omgeving en kan een virtuele 360 graden tour door de wijk gemaakt worden. Door met de muis het scherm naar links of rechts te bewegen kan rond gekeken worden. Door op de witte markers te klikken kunnen de zichtposities in de wijk worden gewijzigd.

Naast de bijzondere stedenbouwkundige opzet en daarop aansluitende architectuur is ook het (semi) off-grid zijn van deze ontwikkeling een ambitie. Het (centrale) woongebouw herbergt naast de vier wooneenheden ook een Virtual Power Plant (VPP). Een VPP, ook wel een virtuele energiecentrale genoemd, is een verzameling van decentrale opwekkingsinstallaties, afnemers en energie opslagsystemen, welke vanaf een centraal punt worden aangestuurd. Het is een nieuw duurzaam energienetwerk, dat slim gebruik maakt van vraag en aanbod van duurzaam opgewekte energie. Door toepassing van een VPP in het centrale woongebouw, vormt dit gebouw het centrum van de energievoorziening voor het gehele plan. Alle acht vrijstaande woningen zullen voor wat betreft de energie voorziening – volgens het principe van ‘BalansWijk’ – op het centrale woongebouw worden aangesloten.

De toepassing van de combinatie van verschillende energie opwekking- en opslagsystemen, maakt dat De Compagnonswijk (semi) ‘off-grid en energieneutraal’ is.